Περιβαλλοντική ευαισθησία και πολιτισμός (Μέρος Β’)

Το μεγάλο πρόβλημα για το οποίο θα άξιζε να βγει κάποιος στους δρόμους, να διαμαρτυρηθεί, να καταγγείλει.

(Προηγούμενο)

Στο δεύτερο μέρος αυτής της σειράς θα ήθελα να διευκρινίσουμε αρχικά τι εννοούμε όταν λέμε «περιβαλλοντική ευαισθησία».

Στη διευκρίνηση αυτή θα μας βοηθήσει πιστεύω η διαπίστωση κάποιων ειδικών (R. Sharpley, T. Mihalic), οι οποίοι έγραψαν το 2001: “Οι μισοί από όσους ισχυρίζονται ότι υιοθετούν τις περιβαλλοντικές αξίες, δεν τις μετατρέπουν σε αντίστοιχη συμπεριφορά λόγω της απουσίας της περιβαλλοντικής ηθικής.”

Και μια άλλη δήλωση που διάβασα πρόσφατα, είναι επίσης διαφωτιστική: «Η αλλαγή δεν μπορεί να επέλθει στα κλειστά συστήματα, αλλά σχετίζεται με την αλλαγή της κουλτούρας η οποία γίνεται αποδεκτή από έναν ικανό αριθμό ατόμων.»

Να λοιπόν που μπαίνει στο κάδρο και ο πολιτισμός.

Τι έχουμε άρα εδώ, έστω από αυτές δύο δηλώσεις ειδικών; Ότι η ευαισθησία για το περιβάλλον είναι θέμα ηθικής και πολιτισμού.

• Ηθικής, διότι ξεπερνά τα προσωπικά ιδιωτικά μας οφέλη και προεκτείνεται στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο υιοθετώντας κοινά αποδεκτές αρχές, και
• Πολιτισμού, διότι συμπεριλαμβάνεται στα ανώτερα προϊόντα του τρόπου ζωής της ανθρώπινης κοινότητας.

Ας σημειωθεί, πως και οι δύο αυτές υψηλές αξίες, η ηθική και ο πολιτισμός, δεν είναι έμφυτες. Χρειάζεται να καταβάλει προσπάθεια κάποιος για να τις φτάσει. Τα οφέλη όμως που προκύπτουν από αυτή την προσπάθεια είναι ανυπολόγιστης αξίας, καθώς ο άνθρωπος που τις κατέχει ανεβαίνει μερικά σκαλοπάτια (επίπεδο) ψηλότερα.

Το κόστος βαρύ

Όταν κάποιος δεν έχει ευαισθητοποιηθεί στον τομέα της ηθικής και του πολιτισμού τότε υπάρχουν πολλά πράγματα που κάνει, χωρίς να αντιλαμβάνεται την ζημιά που προκαλεί. Είναι κάπως σαν έναν ερασιτέχνη βιολίστα, ο οποίος εμφανίζεται στην Κρατική Όπερα της Βιέννης για να συμμετέχει στην ορχήστρα η οποία ετοιμάζεται να παίξει τον «ωραίο γαλάζιο Δούναβη». Ο ίδιος ίσως να μην καταλάβει καν γιατί οι παρόντες θα φύγουν με …απανωτά εγκεφαλικά, αρχίζοντας από τον διευθυντή της ορχήστρας.

Το περιβάλλον, δεν είναι ένα «πανηγύρι» όπου μπορεί να παίζει ο κάθε βιολιτζής. Είναι, μεταφορικά, η Κρατική Όπερα της Βιέννης και κάτι παραπάνω. Είναι το εσωτερικό του κοινού μας καταλύματος, στο οποίο είμαστε όλοι φιλοξενούμενοι.

Έτσι πρέπει να το βλέπουμε. Και σε ένα κατάλυμα υπάρχουν κοινά αποδεκτοί κανονισμοί, για να υπάρχει ευταξία και να είναι ευχάριστη η κοινή συμβίωση.

Οι ατασθαλίες όμως του κάθε «βιολιτζή» (όχι βιολίστα τώρα), η έλλειψη ευαισθησίας, η αδιαφορία για τον διπλανό, έχει γίνει αιτία να βρίσκεται σήμερα το περιβάλλον σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, κυριολεκτικά.

Το κόστος που πληρώνουμε όλοι είναι βαρύ, πολύ βαρύ. Και αυτό είναι ίσως κάτι για το οποίο θα άξιζε να βγει κάποιος στους δρόμους, να διαμαρτυρηθεί, να καταγγείλει.

Ακολουθεί μια λίστα με μερικές μόνο από τις συνέπειες:

• Φαινόμενο του θερμοκηπίου: Το στρώμα του όζοντος της στρατόσφαιρας που προστατεύει τη Γη από την υπεριώδη ακτινοβολία υφίσταται αλλοίωση.
• Ατμοσφαιρική μόλυνση: Δισεκατομμύρια τόνοι ρύπων εκπέμπονται κάθε χρόνο στην ατμόσφαιρα. Όλοι αυτοί οι ρύποι δεν χάνονται στον ουρανό, αλλά αφού προκαλέσουν ασφυξία στις πόλεις και επιδεινώσουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ξαναπέφτουν στη Γη με τη μορφή της όξινης βροχής.
• Μόλυνση των νερών: Σύμφωνα με τον ΟΗΕ η ρύπανση των υδάτων είναι «η άμεση ή έμμεση διοχέτευση από τον άνθρωπο στο υδάτινο περιβάλλον ύλης ή ενέργειας με επιβλαβή αποτελέσματα για τους οργανισμούς».
• Απόβλητα: Στις περισσότερες χωματερές δεν τηρούνται ούτε οι στοιχειώδεις προδιαγραφές υγειονομικής ταφής. Τα απόβλητα επομένως συνιστούν έναν πολύ σημαντικό παράγοντα της περιβαλλοντικής ρύπανσης.
• Καταστροφή των δασών: Κάθε δευτερόλεπτο καταστρέφεται και ένα κομμάτι του «πνεύμονα» της Γης, του παρθένου αμαζονιακού δάσους (όπως πρόσφατα σε πολύ εκτεταμένη μορφή) το οποίο παρέχει στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες οξυγόνου ετησίως. Το πρόβλημα επιδεινώνεται από τις συνεχείς πυρκαγιές σε Ευρώπη και Αμερική.
• Μείωση της βιοποικιλότητας: Εξαιτίας των ανθρώπινων αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, της αποδάσωσης, της ερημοποίησης κλπ., ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των ειδών απειλείται με εξαφάνιση.

Αν καθίσει κάποιος και μελετήσει προσεκτικά αυτήν την λίστα, θα διακρίνει σχετικά εύκολα ότι δεν περιλαμβάνεται εδώ κάτι μακρινό, κάτι που δεν τον αγγίζει, κάτι που αφορά ίσως μόνο κάποιους ερευνητές. Θα διακρίνει μάλλον το κόστος που καταβάλουμε όλοι μας και όχι μόνο τα τελευταία χρόνια αλλά εδώ και δεκαετίες. Τώρα, απλά το πρόβλημα κοντεύει να ξεφύγει εντελώς.

Στο επόμενο άρθρο θα φέρουμε τα πράγματα ποιο κοντά και θα δούμε πως μας αγγίζει άμεσα αυτό το πρόβλημα και στη συνέχεια θα προσπαθήσουμε να δούμε τις πιθανές λύσεις.

 

…συνεχίζεται